Stanisław Staszic na medalach

Streszczenie referatu:

Stanisław Staszic (1755-1826), wielki patriota i reformator. Uważny obserwator życia społecznego, gospodarczego i przyrody. Wiedzę zdobywał kraju i na uczelniach zagranicznych. Swoim wykształceniem zwrócił na siebie uwagę wpływowych osobistości życia politycznego kraju. Żył w trudnych czasach historii Polski. Był świadkiem zaborów, wojen napoleońskich, powstania kościuszkowskiego. Wybrał drogę zmierzającą do gospodarczego rozwoju kraju. Największe osiągnięcia i status materialny uzyskał dzięki wieloletniej zażyłości z wybitnym reformatorem i politycznym autorytetem wielkim kanclerzem koronnym Andrzejem Zamoyskim. Dzięki niemu uzyskał intratne stanowisko wykładowcy w Akademii Zamojskiej i nauczyciela jego synów. Swoimi dziełami „Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego” i „O poprawie Rzeczypospolitej”, publikowanych w czasie obrad Sejmu Czteroletniego, wywarł znaczny wpływ na kształt uchwalonej konstytucji. Obok działalności politycznej zasłużył się jako badacz przyrody i geologii kraju. Wywarł wpłynął na rozwój przemysłu metalowego i górnictwa. Uczestniczył w utworzeniu Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach, lnstytutu Politechnicznego w Warszawie oraz lnstytutu Agronomicznego w Warszawie na Marymoncie. W 1816 roku powołał Hrubieszowskie Towarzystwo Rolnicze, którego system wyprzedzał współczesne mu formy organizacji życia społecznego wsi i sposoby organizacji produkcji. Obecnie za swego patrona uznają go organizacje spółdzielcze, rolnicze, przemysłu wydobywczego i metalurgicznego.

Jego pamięci poświęcono liczne medale. Tylko Św. Jan Paweł II, Tadeusz Kościuszko i Józef Piłsudski mogą wykazać się porównywalnym zainteresowaniem wybitnych artystów medalierów.

Autor przedstawił i omówił serię 23 medali poświęconych Staszicowi. Większość z nich to dzieła wybitnych polskich artystów. Wśród nich są Edward Gorol, Zbigniew Kaja, Zbigniew Łukowiak, Ewa Olszewska-Borys, Ryszard Skupin, Tadeusz Tchórzewski, Józef Stasiński, Anna Beata Wątróbska. Wszystkie medale pochodzą z prywatnej kolekcji autora. Obok medali Stanisława Staszica prezentowane będą medale wielkiego kanclerza Andrzeja Zamoyskiego i Abrahama Sterna, zapomnianego wynalazcy i przyjaciela Staszica.