Wprowadzenie do sfragistyki bizantyjskiej. Ikonografia pieczęci

 

W dniu 13 lutego 2023 lutego w siedzibie Oddziału PTN przy ul. Jezuickiej 6/8 w Warszawie miało miejsce interesujące spotkanie. Pan mgr inż. Sławomir Fałek przedstawił wykład wprowadzajacy w zagadnienia sfragistyki bizantyjskiej. 

 

Pieczęcie bizantyńskie są cennym i jeszcze nie w pełni docenianym źródłem pozyskania informacji o życiu i kulturze społeczeństwa Imperium Bizantyńskiego. Odsłaniają one jego głęboką wiarę religijną, wyrażoną przez preferowaną ikonografię i epigrafikę, przepojoną koncepcją teokratyczną. Pieczęcie prezentują pałac cesarza, cesarską rodzinę, funkcje i dostojeństwa pałacowe oraz umożliwiają poznanie struktury administracyjnej różnych urzędów. Rozwijają wiedzę na temat struktury kościoła w Imperium oraz obszarów niezależnych powiązanych religijnie.

 

Referat podzielony został na dwie części:
- wprowadzenie do sfragistyki bizantyńskiej,
- ikonografia pieczęci bizantyńskich – wybrane zagadnienia.
W pierwszej będą krótko omówione zostały publiczne zbiory pieczęci, ich pochodzenie (w tym kolekcja Muzeum Narodowego w Warszawie i jej darczyńca Wł. Semerau-Siemianowski) oraz metrologia pieczęci bizantyjskich.
W drugiej części zostały przedstawione zagadnienia dotyczące ikonografii pieczęci, inskrypcje w postaci monobloków, monogramów w kształcie krzyża oraz monogramów wpisanych w czteroliść i krzyż, a także chrystogram. Obok różnych figur geometrycznych, były wspominane także zwierzęta rzeczywiste i mityczne. Wreszcie przedstawione zostały wizerunki Najświętszej Marii Panny, Chrystusa i różnych świętych, a także symbole religijne. Przytoczono także różnorodne warianty inskrypcji tekstowych umieszczanych na pieczęciach.
Wykład na zakończenie został podsumowany zestawieniem tabelarycznym ikonografii pieczęci.

 

Wykładowi towarzyszyła niewielka wystawa ze zbiorów autora, prezentująca wybrane pieczęcie omawianych zagadnień.